Fotografowie którzy zaczynali swoją przygodę kilkanaście, lub więcej lat temu zapewne z pewnym rozbawieniem obserwują dzisiejsze dyskusje o wyższości jednego systemu autofokusu od innego. Kiedyś aparaty w ogóle nie miały systemu automatycznego ostrzenia, a na pytanie jak robić ostre zdjęcia trzeba było odpowiadać sobie samemu, bez użycia automatyki w aparacie.

Świat jednak idzie do przodu, technologia postępuje i dziś podczas zakupu aparatu system AF zainstalowany w aparacie może być istotnym argumentem za zakupem danego sprzętu. A Jeśli będziemy fotografować dynamicznie poruszające się obiekty – sport, lotnictwo, dzieci 🙂 – bez aparatu z dobrym AF możemy mieć utrudnione zadanie.

Opiszę najczęściej spotykane tryby pracy modułów AF stosowanych w aparatach, napiszę czym się od siebie różnią oraz kiedy je stosować. Na koniec podam mały trick, który jest używany przez wielu zawodowych fotografów i który znacznie zmieni sposób korzystania z naszego aparatu i ułatwi zagadnienie “ostrzenia w punkt”

Jak działa Autofokus

Jeśli nie skonfigurujemy naszego aparatu inaczej, po wciśnięciu przycisku migawki do połowy włączy się moduł autofokusa pomagając nam wyostrzyć zdjęcie na fotografowanym obiekcie.

Jeśli ustawimy AF w trybie Manual, wtedy nic się nie stanie i będziemy musieli sami zapewnić odpowiednią ostrość obracając pokrętło na obiektywie.

Są dwa różne sposoby ustawiania ostrości w aparatach. Jest to detekcja fazy oraz detekcja kontrastu. Ten pierwszy stosowany jest w lustrzankach, jest szybszy, umożliwia łatwiejsze śledzenie poruszającego się obiektu, jego wadą jest to, że wymaga osobnego czujnika sprzętowego odpowiedzialnego za detekcję fazy, co wpływa na zwiększenie rozmiaru aparatu

W wypadku detekcji kontrastu pomiar przeprowadzany jest bezpośrednio na matrycy. Aparat szuka najbardziej kontrastowej sceny przesuwając fokus raz w jedną raz w drugą stronę. Jest to wolniejszy system niż detekcja fazy.

Tryby pracy autofokusa

Teoria za nami, zabierzmy się do praktyki. W zaawansowanych aparatach znajdziemy zwykle 3 tryby pracy systemu AF.

Tryb AF-S – pojedynczy

W tym trybie aparat po wciśnięciu przycisku migawki do połowy ustawi ostrość i nie będzie jej zmieniał. Jeśli fotografujemy nieruchomy obiekt, portret, krajobraz ten tryb będzie odpowiedni.

Tryb AF-C – ciągły

Jeśli fotografowany obiekt porusza się aparat musi cały czas odpowiednio dostosowywać ostrość. Zapewni nam to tryb AF-C. Wciskasz migawkę do połowy, trzymasz aparat cały czas śledzi obiekt, w który celujesz. Przydatność tego tryby będzie zależała od konkretnego modelu aparatu. Im bardziej zaawansowany moduł AF znalazł się “na pokładzie” twojego aparatu tym więcej zdjęć fotografowanych obiektów będzie odpowiednio ostrych.

Warto też wspomnieć, że w ramach poszczególnych trybów możemy wybrać liczbę punktów, które będą aktywowały AF.

Podaję przykładowe opcje dla Nikona d750 dla trybu ciągłego:
– jeden punkt centralny – ostrość na obiekcie w jednym punkcie centralnym
– grupa 4 punktów – ostrość na obiekcie znajdującym się najbliżej jednego z 4 punktów ustawionych w krzyż
– dynamiczny 9, 21, 51 punktowy – aparat ustawia ostrość na punkcie centralnym, jeśli obiekt wyjdzie poza punkt centralny aparat będzie dalej ostrzył w obrębie 9, 21 lub 51 sąsiednich punktów
– 3D – podczas śledzenia poruszającego się obiektów aparat sam przeniesie ostrość na jeden z 51 punktów, co będzie widoczne w wizjerze, nawet jeśli fotografowany obiekt opuści początkowy punkt AF

Tryb AF-A – auto

Aparat sam dobierze odpowiedni tryb – AF-S lub AF-C. Nie polecam tego trybu. Podobnie jak w trybie automatycznym aparatu – tracimy kontrolę i to nie my decydujemy jak ma pracować AF.

Jak włączyć poszczególne tryby

W Nikonie przycisk wyboru trybu pracy AF znajdziesz z przodu aparatu, po lewej stronie. Dźwignia wybiera tryb Autofokus lub Manual. Przycisk znajdujący się na dźwigni umożliwia zmianę trybu AF-S, AF-C, AF-A. Aby zmienić tryb należy wcisnąć przycisk i przekręcić pokrętło znajdujące się z tyłu aparatu pod wyświetlaczem. Aby zmienić liczbę pól w ramach danego trybu wciskamy przycisk AF z przodu aparatu oraz przekręcamy pokrętło z przodu aparatu, pod przyciskiem migawki.

Generalnie jak już wiesz o co chodzi – gorąco zachęcam do lektury podręcznika użytkownika twojego aparatu :). Znajdziesz tam sposób przełączania poszczególnych trybów i opis jakie tryby są dostępne w aparacie.

Współpraca z obiektywami

To czy nasz aparat sprawnie ostrzy zależy również od obiektywu. Niektóre obiektywy ostrzą szybciej i sprawniej, niektóre mają problemy w słabym świetle. Generalnie drogie, reporterskie szkła zwykle również bardzo dobrze będą współpracować z systemem AF.

Warto też wspomnieć o dwóch zjawiskach które czasem się pojawiają tzw. back-focus – czyli tendencja do ostrzenia lekko za fotografowanym obiektywem i front-focus – ostrzenie lekko przed fotografowanym obiektem. W menu aparatu jest dostępna funkcja mikroregulacji – możemy ją wykonać samemu. Jeśli to nie przyniesie efektu można też wysłać aparat razem ze szkłem do serwisu, który wykona odpowiednią kalibrację body oraz konkretnego szkła – oczywiście odpłatnie.

Przy analizowaniu ostrzenia często pojawia się termin Hunting. Zjawisko polega na tym, że podczas ustawiania ostrości aparat ma problem z celnym szybkim trafieniem w punkt i w efekcie przechodzi przez cały zakres odległości co długo trwa i w efekcie może prowadzić, że stracimy szansę na zrobienie zdjęcia w momencie na którym nam zależało. W niektórych szkłach pojawia sie to często, w szybkich reporterskich potworach praktycznie nigdy.

Jak zwiększyć szansę na ostre zdjęcie?

Aby zwiększyć szansę na wykonanie ostrego zdjęcia powinniśmy celować w obszary o sporym kontraście – krawędzie, granice kolorystyczne obszaru, etc. Wycelowanie aparatu w jednolity obszar kolorystyczny, albo np. w niebo najprawdopodobniej spowoduje hunting i niemożliwość ustawienia prawidłowej ostrości.

Wszystko robię dobrze, a zdjęcie nadal jest rozmyte

Nieostre zdjęcie, czyli lekkie mydło wynika również z właściwości samego obiektywu. Tak się niestety składa, że niektóre obiektywy są bardzo ostre, a inne mniej. Jeśli chcesz robić super-ostre zdjęcia szczególnie przy w pełni otwartej przysłonie zapraszam na strone www.dxomark.com. Tam zwróć uwagę na sharpness score. Zwróć uwage np. na obiektyw Sigma 35mm A i jego sharpness score. Tym obiektywem jesteś w stanie zrobić super ostre zdjęcie – każda rzęska na oku modelki wyraźnie widoczna, każdy włosek na nosie psa, etc. Niestety nie każdy obiektyw da podobny efekt.

Back-button focus

Na koniec #protip :). Standardowo aparat jest tak skonfigurowany, że po wciśnięciu do połowy przycisku migawki włącza się Autofokus, dociskamy dalej i mamy zdjęcie. Jednak zawodowcy często inaczej konfigurują swoje aparaty. Ustawiają je w taki sposób, że za włączenie autofokusa odpowiada jeden z przycisków z tyłu body. Wciskają go kciukiem, a następnie wciskają przycisk migawki.

W jakim celu? W ten sposób mamy o wiele bardziej elestyczne podejście do ustawienia ostrości. Wyobraźcie sobie, że macie aparat na statywie, fotografujecie nieruchomy obiekt, wciskacie raz przycisk z tyłu body, aparat łapie ostrość, a później robicie po prostu zdjęcia.

Ponadto wykorzystanie przycisku z tyłu, który załącza AF umożliwia pracę w trybie ciągłego AF. Jeśli trzymacie wciśnięty ten przycisk – aparat cały czas ostrzy. Jeśli wciśniecie przycisk na chwilę i puścicie po załapaniu ostrości macie tak tak jakby AF-S. Czyli dwa w jednym. Można w ten sposób o wiele sprawniej rejestrować to co dzieje się przed nami, sprawnie wykorzystując zarówno ostrzenie pojedyncze jak i ciągłe bez konieczności czasochłonnego przełączania się pomiędzy trybami.

Poszukajcie w menu opcji odpowiadających za konfigurowanie specjalnych przycisków. Ja przestawiłem swój AE-L/ AF-L tak aby odpowiadał za AF-ON.

Polecam ten sposób pracy z autofokusem!

Podsumowanie

Żeby robić ostre zdjęcia warto poświęcić chwilę na poznanie pracy systemu autofokusu wbudowanego w nasz aparat. Obecnie producenci prześcigają się w innowacjach mających na celu sprawne ustawianie ostrości nawet w najbardziej dynamicznych scenach. Wystarczy pobieżna lektura o tym jak działa autofokus w naszym aparacie w instrukcji dołączonej do niego. Tylko tyle, a czasem aż tyle umożliwi nam zrobienie takiego zdjęcia jak sobie wymarzyliśmy!

Jeśli podobał ci się ten wpis – zachęcam do udostępnienia go swoim znajomym. Zachęcam również do lektury poprzednich wpisów z cyklu poradnik początkującego fotografa.

[FM_form id=”4″]